Virut Rota là tác nhân gây tiêu chảy cấp nặng thường gặp nhất ở trẻ nhỏ trên thế giới cũng như tại Việt Nam. Virut Rota là loại virut siêu vi có thể sống lâu trong môi trường nên có khả năng lây nhiễm rất cao. Chúng tấn công nhanh vào hệ tiêu hóa còn non yếu của trẻ, gây tiêu chảy nặng, mất nước và có thể đe dọa tử vong.

Tiêu chảy cấp do Rotavirut là bệnh nhiễm khuẩn dạ dày ruột cấp. Rotavirut lây lan qua đường tiêu hoá và khả năng lây nhiễm rất cao. Khi virut được thải ra ngoài, nó tồn tại rất lâu trong môi trường, ở bàn tay, trên sàn nhà, các đồ vật xung quanh… Trẻ dễ dàng bị nhiễm bệnh do ăn uống phải thức ăn bị nhiễm virut rota hay đơn giản chỉ vì trẻ có thói quen ngậm mút tay hay đồ chơi bị nhiễm bẩn. So với các trường hợp tiêu chảy khác, tiêu chảy do Rotavirut gây mất nước nghiêm trọng. Khi trẻ bị nhiễm Rotavirut sẽ bị sốt, buồn nôn và nôn mửa dữ dội. Sau 12 đến 24 giờ, sẽ xuất hiện triệu chứng tiêu chảy.

Trẻ tiêu chảy phân lỏng, toàn nước, có lúc có màu xanh, có thể có đờm nhớt nhưng không có máu. Tiêu chảy và nôn mửa có thể lên đến 20 lần/ngày. Thông thường bệnh kéo dài từ 3 đến 8 ngày, một số trường hợp có thể kéo dài đến 2 tuần.

Ngoài ra, trẻ nhiễm Rotavirut thường rất nhỏ tuổi để có thể tự diễn đạt, bộc lộ, nên trẻ chỉ biết khóc và việc tiêu chảy nhiều lần làm cho cha mẹ rất lo lắng.

Do tiêu chảy và nôn nhiều nên cơ thể trẻ bị mất nước, đa số ở mức nhẹ và vừa, có những trẻ bị mất nước nặng. Để điều trị, điều quan trọng là phải bù nước kịp thời bằng nhiều cách và tùy thuộc vào mức độ mất nước của trẻ. Có 3 mức độ mất nước:

- Mất nước nhẹ: Trẻ khát nước và đòi uống. Ở trẻ nhỏ chưa biết nói thường quấy khóc nhiều chỉ khi cho uống nước đủ mới hết khóc.

- Mất nước vừa: Ngoài khát nước trẻ có biểu hiện khô mắt, niêm mạc môi, miệng khô, da nhăn nheo. Các trẻ nhỏ có thể thóp lõm xuống, mắt trũng lại, ngủ mắt nhắm không kín, trẻ khóc không có nước mắt, nước dãi…

- Mất nước nặng: Ngoài các triệu chứng trên sẽ thấy trẻ có dấu hiệu đặc biệt về thần kinh như lừ đừ, có khi vật vã, hoặc li bì hôn mê, hoặc có những cơn co giật.

Khi nào cần truyền dịch? Trẻ mất nước vừa nhưng không uống được, uống vào lại nôn và những trẻ mất nước nặng nhất thiết phải truyền dịch để bù nước và điện giải.

Để bù nước, tốt nhất cho trẻ uống nước từ từ, các loại nước hoa quả, oresol hoặc các dung dịch bù nước điện giải được chế biến từ thức ăn: nước cháo muối, nước gạo rang, súp cà rốt, nước hồng xiêm xay, chuối xay, nước dừa.... Tuyệt đối không tự ý cho trẻ uống thuốc kháng sinh hoặc thuốc cầm tiêu chảy mà không có chỉ dẫn của bác sĩ.

Pha dung dịch bù nước đúng là điều quan trọng giúp bé mau hồi phục và giảm thiểu tình trạng sụt cân. Mỗi gói ORS pha với 1 lít nước đun sôi để nguội (không nên pha nửa gói ORS với nửa lít nước), mỗi gói ORS II hoặc mỗi viên hydrite pha với 200ml nước đun sôi để nguội. Dung dịch bù nước đã pha nếu quá 12 giờ không uống hết phải bỏ đi.

Tiêu chảy do virut Rota là căn bệnh nguy hiểm đối với trẻ nhỏ. Nguy hiểm hơn, các biện pháp vệ sinh thông thường như: rửa tay, cung cấp nước sạch hay cải thiện vệ sinh môi trường không thể tiêu diệt được virut Rota. Hiện nay, cách tốt nhất để bảo vệ trẻ nhỏ khỏi tiêu chảy cấp do virut Rota là uống vaccin phòng bệnh. Nhiều nghiên cứu cho thấy, việc uống vaccin phòng virut rota cho trẻ trước 6 tháng tuổi giúp ngăn ngừa đáng kể số ca nhập viện do nhiễm bệnh trong 2 năm đầu đời.

Chính vì vậy, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã khuyến cáo đưa vaccin phòng Rotavirut vào tất cả các chương trình tiêm chủng quốc gia trên phạm vi toàn cầu để bảo vệ trẻ khỏi tiêu chảy nặng và tử vong do virut này

Theo một số thống kê tại các bệnh viện Nhi trong nước cho thấy, thực tế có rất nhiều trẻ bị nhiễm virut rota trước 6 tháng tuổi, thậm chí trước 3 tháng tuổi. Chính vì thế, điều quan trọng là cần phải bảo vệ trẻ càng sớm càng tốt, trước khi chúng đến tuổi dễ có nguy cơ bị virut Rota tấn công (bắt đầu từ 6 tháng tuổi trở đi).

Theo ước tính nếu vaccin phòng Rotavirut được sử dụng rộng rãi tại Việt Nam sẽ ngăn ngừa được 83% trường hợp tử vong, 84% trường hợp nhập viện và 70% trường hợp cần khám bác sị vì tiêu chảy do Rotovirut.

Hiện nay việc tiêm vaccin phòng bệnh tiêu chảy do Rotavirut đã được triển khai tại Việt Nam. Các bậc phụ huynh có thể cho con uống vaccin phòng bệnh tại các bệnh viện sản, nhi và các trung tâm y tế dự phòng trong thành phố.  Để hiệu quả bảo vệ được tối ưu, nên cho trẻ uống liều đầu tiên càng sớm càng tốt từ 6 tuần tuổi và nên hoàn tất việc uống vaccin cho trẻ trong vòng 6 tháng tuổi.